چرا گابلین بزرگ ترین دشمنه مردعنکتی هست

کارشناسان و هواداران کمیک استریپ در اینکه «نورمن آزبورن» یا همان  «گرین گابلین» (Green Goblin) بزرگترین و اصلی ترین دشمن «پیتر پارکر/اسپایدرمن» است هیچ شکی ندارند. در واقع گرین گابلین از هر فرصتی استفاده کرده تا زندگی پیتر پارکر را به جهنمی تمام عیار تبدیل کند...

اطلاعات کلی درباره گرین گابلین:

«گرین گابلین» در اصل یک دانشمند، کارخانه‌دار و شیمی‌دان جاه‌طلب به نام «نورمن آزبورن» است که به دلیل حادثه‌ای دچار اختلالات ذهنی شده و به نیروهای فوق بشری دست یافت. او پدر «هری آزبورن»، بهترین دوست پیتر پارکر است و جزو معدود دشمنان اسپایدرمن می‌باشد که از هویت مخفی او آگاه است. بدون شک شرورانه ترین اقدام گرین گابلین به قتل رساندن «گوئن استیسی» بود. سپس او به ظاهر در جدال با اسپایدرمن کشته شد، اما پس از دو دهه دوباره به عرصه بازگشت (در طول غیبت او، پسرش هری به گرین گابلین دوم بدل شد تا انتقام مرگ پدرش را از پیتر پارکر بگیرد). در سال‌های اخیر گرین گابلین توانسته مردم را فریب دهد و خودش را خیرخواه جامعه معرفی کند.

مقدمه: در وصف اهمیت   «گرین گابلین» همین بس که او 20 سال در کمیک استریپ های اسپایدرمن مرده بود ولی در قالب فلش بک (flashback) ها، توهمات و کابوس های «پیتر پارکر» حضور دائمی داشت و مدام  به او اشاره میشد! به علاوه، نویسندگان و طراحان مارول در نبود «نورمن آزبورن» چند گرین گابلین دیگر خلق کردند و حتی کاراکتری مشابه به نام «هاب گابلین» (Hobgoblin) وارد داستان های مرد عنکبوتی شد اما هیچ یک نتواستند جای خالی گرین گابلین اصلی را پر کنند. اما سئوال اینجاست که واقعاً چرا نورمن آزبورن/گرین گابلین تا این حد نزد هواداران محبوب است و همگان وی را به عنوان دشمن شماره یک پیتر پارکر/مرد عنکبوتی تلقی میکنند؟ این مقاله را نوشته ام تا پاسخ مناسبی به این سوال داده باشم!

می توان به راحتی و تنها با در نظر گرفتن خباثت هایی که گرین گابلین در طول سالیان گذشته مرتکب شده و ضرباتی که به اسپایدرمن وارد آورده  او را بزرگترین دشمن پیتر پارکر دانست. به طور مثال او گوئن استیسی نخستین عشق حقیقی پیتر را به قتل رساند، «بن رایلی» (کلونی که از روی مرد عنکبوتی کپی شده بود و پیتر او را مثل برادرش دوست داشت) به قتل رساند، «هری آزبورن» (پسر خودش و دوست صمیمی پیتر) را تا سر حد جنون پیش برد و نهایت تلاش خود را کرد تا او را به هیولایی مثل خودش تبدیل کند، او نوزاد تازه به دنیا آمده پیتر و مری جین را از آنها گرفت، او در قضیه مرگ ظاهری «زن عمو می»  (Aunt May) نقش اصلی را داشت و باعث شد تا پیتر برای مدت ها عزادار مرگ او باشد  (نورمن حتی باعث شد تا زن عمو می ربوده و برای مدتی زنده زنده در یک تابوت نگهداری شود!) و ...

اما به نظر من خصومت او با اسپایدرمن عمیق تر از این حرفهاست و دلایل اساسی تری برای محبوبیت اش وجود دارد که به ترتیب به آنها اشاره خواهم کرد:

- نورمن آزبورن مردی است که کودکی و گذشته سختی داشته روح و ذهن اش کاملاً برای خباثت پرورش یافته است. او مثل کسانی است که در صفحه حوادث روزنامه ها درباره شان زیاد خوانده ایم؛ همان قاتلین و جنایتکارانی که ظاهرشان کاملاً نرمال و حتی معصوم و مهربان است اما سپس خبر میرسد که اجساد مدفون شده آدم های بیگناه در زیر زمین خانه شان کشف شده! یا مثل کسانی که از بیماری های روانی شدیدی رنج میبرند و به همین خاطر یک لحظه خندان و خوشحال هستند و لحظه بعد به طور غیر قابل کنترلی خشمگین و عصبانی! نورمن هم دقیقاً همین طور است و هنگامی که کاملاً طبیعی به نظر میرسد دچار جنون های آنی میشود. این موضوع نشان میدهد که سلامت عقل او تا چه میزان شکننده است.

- همه ما میدانیم که چه نیروی مخربی تحت عنوان "خشم" در وجودمان نهفته است ولی همواره سعی میکنیم  آن را تحت کنترل درآوریم. اما نورمن اینطور نیست. در واقع قدرت اقتصادی و فیزیکی او باعث شده تا هیچ مانعی یا کنترلی بر سر  خشم او وجود نداشته باشد. از این رو همیشه اعتقاد داشته ام او حتی پیش از انفجار آن محلول شیمیایی در کارخانه اش و دستیابی به نیروهای فوق بشری، دچار خباثت های روان پریشانانه بود. در واقع آن انفجار  فقط  عقده های نهفته در وجودش را به یکباره آزاد کرد و فرصت داد تا در قالب گرین گابلین بدون هیچ محدودیتی از ثروت و نفوذ خود سو استفاده کرده و دست به شرارت بزند.

البته نورمن توانسته در بسیاری از اوقات خشم و نفرت خود را حداقل در ظاهر پنهان کند و همین مساله از او نوعی کاراکتر دو شخصیتی بسیار جذاب ساخته است. بهترین مثالی که میتوانم در این رابطه بزنم در شماره 250 از کمیک استریپ Spectacular Spider-Man (نوشته یکی از نویسندگان محبوب من یعنی «جی. ام. دی ماتیوس») یافت میشود. نورمن در این داستان فوق العاده، گاهی مثل یک جنتلمن چرب زبان، مودب و حتی با وقار عمل میکند ولی بلافاصله دچار غلیان های جنون آسا میشود، به طوریکه کسی را یارای مقاومت در برابر اش نیست.

- نمیخواهم بگویم که دیگر دشمنان اسپایدرمن جذاب نیستند یا شخصیت پردازی قوی ندارند (مثلاً «دکتر اختاپوس» ویژگی ها و پیچیده گی های جالبی دارد) با این حال یکی از تفاوت های اصلی میان نورمن ازبورن و دیگر دشمنان اسپایدرمن این است که هویت او مخفی مانده و اکثر مردم شهر نمیدانند که او همان گرین گابلین است (البته در پایان داستان معروف Dark Reign ماهیت واقعی نورمن تا حد زیادی برای عموم آشکار شد ولی او همیشه راهی پیدا میکند تا خودش را به نوعی تبرئه کند). به عبارت دیگر، به جز پیتر پارکر و چند نفر دیگر،  کسی نمیداند که نورمن چه هیولایی است!

به نظرم او به همین دلیل حتی از «جوکر» معرو ف هم پیشی میگیرد زیرا جوکر همیشه یک شخصیت دارد: قاتلی روان پریش! او همیشه و در همه حال پلید است و خباثتش آنقدر عریان است که هیچ وقت ماسک بر صورت ندارد. به همین خاطر هم در داستانهای «بتمن» او منشا یا origin خاصی ندارد چون گذشته اش برای خواننده یا بیننده مهم نیست و با هیچ کاراکتری خصومت "شخصی" ندارد و تنها به این دلیل با بتمن میجنگد چون او را نقطه مقابل خود میداند (اگر جوکر نماد هرج مرج و بینظمی باشد بتمن هم نماد قانون و نظم است).  اما نورمن آزبورن با وجود آنکه در خباثت چیزی از جوکر کم ندارد اما از آنجائیکه عده معدودی از میزان خباثت او باخبر هستند، پلید تر از جوکر جلوه میکند زیرا غیر قابل پیشبینی تر است. نورمن استاد فریب کاری است و اصطلاحاً دیگران را manipulate میکند. او دست به هرکاری میزند ولی دست آخر همه چیز به نفع اش تمام میشود. به همین دلیل هم موفق شد گروه Dark Avengers را با تایید خود دولت آمریکا تاسیس کند! در ضمن او بر خلاف جوکر دیوانه  نیست پس آدم تکلیفش با او روشن نیست چون آدم دیوانه هیچ دلیل منطقی برای کارهایش ندارد ولی وقتی قهرمان با آدمی سرو کار دارد که  زیرک و مکار است ، همه جا نفوذ دارد و گاهی همه را قانع کرده که کاری که میکند درست و صحیح است،  آنوقت دست و پایش بسته میشود چون ممکن است مردم او را به خاطر مقابله با چنین فردی مورد نکوهش قرار بدهند. ولی بعید میدانم اگه بتمن جوکر رو جلوی دوربین های تلویزیونی سنگسار (!) کند، کسی کک اش هم بگزد! در حالیکه اسپایدرمن بارها به خاطر حمله به نورمن آزبورن مورد تعقیب پلیس قرار گرفته زیرا نورمن آنقدر حیله گر است که توانسته تمام خباثت خود را زیر ظاهر گول زننده یک تاجر ، کارخانه دار  و یا یک سیاستمدار موفق پنهان سازد.

- یکی دیگر از تفاوت های دیگر گرین گابلین با دیگران شخصیت های خبیث داستان های اسپایدرمن  در نیروهایش نهفته است. به طور مثال «اتو اکتاویس» فقط وقتی دکتر اختاپوس است که آن بازوهای هوشمند مکانیکی را در اختیار دارد. «ادریان تومز» فقط وقتی «کرکس» است که تجهیزات مخصوص پرواز اش را بر تن دارد. «ادی براک» وقتی «ونوم» میشود که با سیمبیوت فضایی پیوند میخورد. «کوئینتین بک» وقتی «میستریو» است که آن لباس و وسایل ایجاد توهم را به همراه دارد و ... ولی هیچ کدام از آنها بدون مواردی که ذکر شد، چندان خبیث و خطرناک به نظر نمیرسند در حالیکه نورمن همیشه و در همه حال خطرناک است حتی وقتی گلایدر و سلاح های گرین گابلین در دسترس او نیست.

- خصومت گرین گابلین  با اسپایدرمن کاملاً شخصی و عمیق و بسیار  فراتر از انگیزه های معمول شخصیت های منفی در عالم کمیک استریپ می باشد. او برخلاف دیگر شخصیت های خبیث دنیای کمیک استریپ که معمولاً به دنبال پول، ثروت و یا حکومت بر جهان هستند، فقط به یک هدف می اندیشد: نابودی «پیتر پارکر/اسپایدرمن» و ضربه زدن به عمق روح و وجود او تمام اعضای خانواده اش ....

- دلیل دیگر معرکه بودن گرین گابلین را باید در رابطه منحصر به فرد میان پیتر پارکر و نورمن آزبورن جستجو کرد. به عبارتی دیگر هر چند اسپایدرمن بارها سد راه  گرین گابلین و نقشه های پلید او شده است  (و در ضمن از یاد نبریم که گرین گابلین اولین دشمن اسپایدرمن بود که به هویت مخفی اش پی برد) اما دشمنی اصلی نورمن با پیتر است نه با اسپایدرمن! و او از هیچ تلاشی برای به جهنم تبدیل کردن زندگی پیتر و اطرافیانش فرو گذاری نکرده و نخواهد کرد. این در حالی است که دیگر دشمنان اسپایدرمن حس خاصی نسبت به پیتر پارکر ندارند و مشکل اصلی شان با اسپایدرمن است (به طور مشابه، مثلا مشکل اصلی جوکر یا «لکس لوثر» با بتمن و سوپرمن است نه با «بروس وین» و «کلارک کنت») اما گرین گابلین به دلایل مختلف از "خود" پیتر پارکر متنفر است زیرا چیزهایی در او میبیند که همیشه آرزویش را داشته! 

اولاً اینکه نورمن آزبورن در تمام عمر خود به دنبال کسب قدرت بوده و تا حد زیادی هم در این راه به موفقیت دست یافته است اما این موفقیت برای او آسایش و رضایت به همراه نداشته. به عنوان نمونه «الکس راس» (Alex Ross) هنرمند بزرگ و برجسته دنیای کمیک استریپ، در مجموعه Earth X (که سال 1999 چاپ شد و داستانش در آینده نزدیک مارول جریان داشت) نشان داد که چطور عطش سیری ناپذیر نورمن برای کسب قدرت در نهایت او را به سمت رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا رسانده در حالیکه او به هیچ وجه احساس خوشبختی نمیکند! اما درست برعکس نورمن، پیتر پارکر از هرگونه مال، ثروت، قدرت و نفوذ بی بهره است و اغلب هم با مشکلات مالی دست و پنجه نرم کرده اما در مقایسه با نورمن از آرامش و خوشبختی به مراتب بیشتری برخوردار می باشد. نورمن به همین دلیل به پیتر غبطه میخورد.

به علاوه نحوه برخورد نورمن و پیتر با تراژدی هایی که در زندگی خود داشته اند، تفاوت های شخصیتی آنها را به شدت پررنگ کرده است: پیتر هرگز قاتل عمو بن را به قتل نرساند (و یا نورمن را به خاطر قتل گوئن یا ده ها جنایت دیگرش قصاص نکرد) ولی تصور کنید اگر یکی از نزدیکان نورمن کشته میشد نورمن با فرد قاتل چه کار میکرد! ضمناً، پیتر هرگز در مقابل تراژدی هایی که در زندگی شخصی اش پیش آمده، به زانو درنیامده و حس خوشبینی بی پایان اش را از دست نداده است. یعنی تراژدی های ریز و درشت از پیتر قهرمانی مقاوم ساخته در حالیکه تراژدی ها و عقده ای درونی نورمن او را به شخصیتی خبیث، نفرت انگیز، تندخو و قاتل بدل کرده است.

از سوی دیگر پیتر قادر است با دیگران روابط پایدار و مثبت ایجاد کند ولی نورمن قادر به انجام چنین کاری نیست زیرا نیاز سیری ناپذیر اش برای سلطه بر دیگران و بهره برداری از آنان به نفع منافعی شخصی خود، دیگر جایی برای داشتن روابط حسنه باقی نمیگذارد. این در حالیست که پیتر همیشه از وجود خانواده ای حامی و مهربان بهره داشته (عمو ، زن عمو و همسری مهربان) ولی چنین چیزی اصلاً درباره نورمن صدق نمیکند زیرا همانطور که در شماره 14 از Spectacular  Spider-Man Annual میخوانیم، پدر نورمن نیز فردی بدرفتار، پرخاشگر و بد دهن  بوده است (در واقع رابطه داغان و پر از تنش نورمن با پدرش بعداً به نوعی در رابطه او با پسرش هری نیز تکرار شد).

به علاوه اگر یادتان باشد در مقاله "معرفی دختر عنکبوتی  (Spider-Girl)" گفتم که نورمن دختر پیتر و مری جین را ربود. به نظرم او با این کار میخواست به دو هدف دست یابد. یکی اینکه میخواست سر قضیه هری با پیتر تسویه حساب کند (چون پیتر را مقصر مرگ هری میدانست) ولی شاید هدف مهم تر او این بود که با این کار رابطه ایده آل میان پیتر و مری جین را دچار اختلال و پیتر را از داشتن فرزند محروم کند . منظورم این است که نورمن (که همیشه در حسرت داشتن یک رابطه بهتر با پدر و پسرش بسر برده) هرگز نمیتوانست تحمل کند که بزرگترین دشمن اش در آینده یک رابطه خوب با فرزندش ایجاد کرده و به همین دلیل بود که دختر پیتر را در بدو تولد ربود.

- نکته پایانی که به نظرم جذابیت های گرین گابلین/نورمن آزبورن را دو چندان کرده، خشم و نفرتی است که در وجود پیتر ایجاد میکند. یعنی، پیتر که همیشه به عنوانی انسانی خون سرد و آرام شناخته میشود، گاهی اوقات آنچنان خونش از دست اعمال نورمن به جوش می آید که خواننده جا میخورد. مثلاً در همان شماره 250 از کمیک استریپ Spectacular Spider-Man ، پیتر که از رفتارها و دروغ های نورمن جان به لب شده، به منزل او یورش میبرد و به شدت کتک اش میزند! (البته او به سرعت از این کار پشیمالن شد ولی دیگر دیر شده بود زیرا نورمن عمداً پیتر را به خانه خود کشانده بود تا از صحنه کتک خوردنش فیلم بگیرد و آن را به دست پلیس بدهد تا اسپایدرمن را مورد تعقیب قرار دهند!) در هر حال،  این موضوع بار دیگر اثبات میکند که هیچ شخصیت خبیث دیگری در جهان نیست که بتواند پیتر را تا این حد کفری کند!

در هر حال فقط امیدوارم «مارک وب» به عمق پیچیدگی، جنون، جذابیت و دشمنی نورمن آزبورن/گرین گابلین با پیتر پارکر/اسپایدرمن و خانواده اش پی برده باشد و آن را به نحو احسن در قسمت دوم (و احتمالاً سوم) «مرد عنکبوتی شگفت انگیز» به تصویر بکشد.